Filmy o świadomych snach są prawdopodobnie tak atrakcyjne, ponieważ przedstawiają świat snów tak samo realistyczny jak rzeczywistość, co może być ekscytujące i przerażające. Związek między snami a rzeczywistością jest interesującym i skłaniającym do myślenia tematem, który jest eksplorowany na wiele sposobów w coraz większej liczbie filmów o świadomym śnieniu. W tym miejscu przyjrzymy się niektórym z najpopularniejszych filmów o świadomych snach, jakie kiedykolwiek nakręcono, a także tych, które pozostały stosunkowo niezauważone, ale wciąż oferują widzom coś wartościowego.
Incepcja (2010)
Jest to prawdopodobnie jeden z najbardziej inteligentnych i zagmatwanych filmów o świadomym śnie, jakie kiedykolwiek nakręcono. Jest zarówno napisany, jak i wyreżyserowany przez Christophera Nolana, znanego z Mrocznego Rycerza, Interstellar i Dunkierki, i zawiera gwiazdorski skład niektórych z najbardziej szanowanych aktorów Hollywood, w tym Leonardo DiCaprio, Joseph Gordon-Levitt, Tom Hardy, Elliot Page, Marion Cotillard, Michael Caine i Cillian Murphy.
To thriller kryminalny science-fiction, którego bohaterem jest postać DiCaprio, Dom Cobb, który jest mistrzem wydobywania. Wiąże się to z wykradaniem tajemnic celowi, gdy ten znajduje się we śnie, chociaż Cobb staje się zbiegiem w wyniku swoich umiejętności i wyprawy do szpiegostwa korporacyjnego. Aby się odkupić, staje przed niemożliwym zadaniem powstania; zasiać pomysł w śniącym umyśle osoby, zamiast go ukraść. Cobb i jego partner Mal, grany przez Marion Cotillard, w końcu zbyt głęboko angażują się w świat snów i następuje pełna napięcia przygoda. Jest to niezwykle przyjemny film, jeśli możesz podążać za snem we śnie w fabule snu i, jak można się spodziewać, bardzo dobrze wypadł w kasie.
Waniliowe niebo (2001)
Jest to remake hiszpańskiego filmu Alejandro Amenábara wydanego w 1997 roku zatytułowanego Abre Los Ojos, znanego po angielsku jako Open Your Eyes. Vanilla Sky wyreżyserował Cameron Crowe i zagrali hollywoodzkie gwiazdy wagi ciężkiej Tom Cruise, Penelope Cruz i Cameron Diaz. Film opowiada o Davidzie Aamesie, granym przez Cruise'a, który jest przystojnym i bogatym młodym dyrektorem wydawniczym, prowadzącym pozornie idealne życie. Jego świat rozpada się po błędzie, a my podążamy za nim w wiecznie krętej podróży romansu i katastrofy.
Ten film trzyma publiczność na palcach i wymaga od nich ciężkiego myślenia śledczego. To sprawia, że ciągle zastanawiasz się nad tym, co wcześniej uważałeś za fakt, i sprawi, że będziesz przez wiele dni zastanawiać się nad fabułą, próbując wymyślić wiarygodną teorię na temat tego, co się dzieje. Większość teraz zgadza się, że druga część filmu była przynajmniej świadomym snem, podczas gdy inni uważają, że cały film miał miejsce w stanie snu Aamesa.
Pomimo kłopotliwej fabuły, Vanilla Sky jest uważana za bardzo ciekawą, a nawet przyjemną w punktach. Ten film wypadł dobrze w kasie i został dobrze przyjęty przez krytyków, zdobywając dwie nominacje do Złotego Globu i jedną nominację do Oscara. Jednak utrzymująca się reputacja pozostawia wielu widzów po przeciwnych stronach ogrodzenia, z których niektórzy oceniają go jako głęboko poruszający film, a inni twierdzą, że jest to mylący nonsens.
Koszmar na ulicy Wiązów (1984)
To horror w reżyserii Wesa Cravena, z udziałem Heather Langenkamp i młodego Johnny'ego Deppa. Jest to niskobudżetowa produkcja, która stała się kultowym klasykiem i zainspirowała całą serię do stworzenia dziewięciu horrorów, książek i serialu telewizyjnego. Historia opowiada o nastolatkach w przeciętnym amerykańskim małym miasteczku, których życie wywraca się do góry nogami, gdy demon infiltruje ich sny, by ich zamordować, zabijając w ten sposób w prawdziwym życiu.
Demon, Freddy Krueger, grany przez Roberta Englunda, jest ohydnym duchem mordercy dzieci, który przybył, by szukać zemsty, terroryzując swoje ofiary w ich świadomych snach. Wybranymi przez Kruegersa celami są nastoletnie dzieci rodziców, które według niego są odpowiedzialne za jego przedwczesną śmierć. Te nastolatki, w miarę rozwoju historii, muszą przejść przez świadome śnienie i znaleźć sposób na pokonanie demona, aby ocalić siebie i swoje rodziny.
Film jest uważany za jeden z najwspanialszych horrorów wszechczasów i jest chwalony za umiejętność zwabienia widzów w miejsce niepewności między snami a rzeczywistością. Co ciekawe, Wes Craven ujawnił, że jego inspiracja do filmu została znaleziona w rzeczywistości i pochodzi z serii artykułów prasowych pojawiających się w LA Times w latach 70-tych. Artykuły dotyczyły grupy uchodźców z Azji Południowo-Wschodniej, którzy zgłaszali, że mieli koszmary, które były tak niepokojące, że nie chcieli iść spać. Niektórzy umierali wkrótce potem, podczas snu, a raporty wskazują, że uchodźcy umierali podczas swoich koszmarów.
Matryca (1999)
Ten złożony film science-fiction został napisany i wyreżyserowany przez braci Wachowskich. W rolach głównych Keanu Reeves, Laurence Fishburne i Carrie-Ann Moss. Fabuła opowiada o Neo, hakerze komputerowym granym przez Keanu Reevesa, żyjącym w, jak sądzi, roku 1999. Później okazuje się, że rzeczywisty rok to w rzeczywistości 200 lat w przyszłości, w której ziemia została przejęta przez roboty sztucznej inteligencji. Zasymulowali fałszywą wspólną rzeczywistość, opartą na 1999 roku, w której ludzie mogą pozostać nieświadomi rzeczywistości, podczas gdy roboty wykorzystują je jako źródło energii.
W miarę rozwoju akcji Neo uświadamia sobie przerażającą prawdę, że żyje w sztucznie wygenerowanym świecie, a publiczność śledzi jego podróż, próbując usunąć roboty sztucznej inteligencji z władzy i odzyskać ziemię dla ludzi. Ten pełen akcji film bada pytanie, w jaki sposób każdy może kiedykolwiek wiedzieć, czy naprawdę jest w rzeczywistości, czy w świadomym śnie i czy nasze własne doświadczenia są oparte na rzeczywistości, czy istnieją tylko w naszych umysłach. Zawiera zgrabne efekty specjalne i jest wizualną ucztą dla publiczności. Matrix był fenomenem kasowym, który do dziś cieszy się dużym uznaniem i jest uważany za jeden z najlepszych filmów akcji science fiction wszech czasów.
Dobranoc (2007)
Ten dramato-komedia został wydany na Festiwalu Filmowym w Sundance w 2007 roku i skupiał swoją historię wokół świadomego śnienia. Został wyreżyserowany przez Jake'a Paltrow i zagrała jego siostra Gwyneth Paltrow obok Martina Freemana, Penelope Cruz, Danny'ego DeVito i Simona Pegga. Fabuła obraca się wokół postaci Freemana, Gary'ego, który usiłuje zaakceptować ścieżkę, którą obrało jego życie. Jest w żałosnym związku i spadł z sukcesu gry na klawiszach w słynnym zespole do nagrywania dżingli do reklam. Jego jedyną ucieczką są świadome sny, w których ma obsesję na punkcie innej kobiety. Aby dowiedzieć się więcej o świadomym śnie, Gary poszukuje guru świadomego śnienia i zużywa jak najwięcej informacji na ten temat, czytając książki i uczęszczając na zajęcia.
W rzeczywistości Gary dowiaduje się, że jego wymarzona dziewczyna rzeczywiście istnieje, ale ostatecznie okazuje się, że jest to kolejna rozczarowująca część jego życia. Zamiast przyznać się do porażki, pracuje nad sposobami poprawy swojej zdolności do kontrolowania swoich świadomych snów, a nawet wprowadza ulepszenia w swoim domu, co pozwoli mu spać przez dłuższy czas i być ze swoją wymarzoną dziewczyną tak długo, jak to możliwe. Nic dziwnego, że rzeczywiste problemy Gary'ego tylko pogarszają się, gdy zaniedbuje rzeczywistość na rzecz świadomego śnienia. Jest to film, który oferuje wgląd w mechanikę świadomego śnienia i można go doskonale oglądać z kilkoma inteligentnymi dowcipami rozsianymi wśród mrocznego dramatu. Nie udało mu się osiągnąć komercyjnego sukcesu i cieszył się tylko krótkim pobytem w kinach, zanim trafił bezpośrednio na DVD.
Weź schronienie (2011)
Ten thriller psychologiczny został napisany i wyreżyserowany przez Jeffa Nicholsa, w którym zagrali Michael Shannon i Jessica Chastain jako młodzi rodzice głuchego dziecka. Shannon gra Curtisa, który przeżywa nieustające apokaliptyczne sny, które ukrywa przed rodziną. Jego marzenia i rzeczywistość przeplatają się, a Curtis zaczyna kończyć relacje w prawdziwym życiu z każdym, kto skrzywdził go w jego snach. Sny go pochłaniają, aż skupia całą swoją uwagę na budowie ogromnego podziemnego schronienia na swoim podwórku, aby chronić swoją rodzinę przed nadciągającą burzą, o której jest przekonany, że nadchodzi. Buduje schronienie kosztem swojej pracy i ze szkodą dla relacji z żoną.
Publiczność zostaje zabrana w wstrząsającą podróż, w której marzenia i rzeczywistość przenikają się i nie wiadomo, co jest faktem, a co wyobrażeniem. Curtis ma rodzinną historię schizofrenii paranoidalnej, a to nasuwa pytanie, czy jego sny są właśnie tym, czy też paranoidalnymi halucynacjami i urojeniami. Film kończy się olejopodobnym deszczem spadającym z nieba, który wcześniej przewidział Curtis, a publiczność zastanawia się, czy Curtis miał rację przez cały czas, czy też scena była kolejną halucynacją. Ten film to porywający, dramatyczny thriller, który otrzymał wiele nagród i uznanie krytyków. Jego niejednoznaczność pozostawia wiele możliwości interpretacji publiczności i bawi się tematem snów w nowy i interesujący sposób.
Całkowite wycofanie (1990)
Mówi się, że ten film jest luźno oparty na opowiadaniu „We Can Remember It For You Wholesale” napisanym przez Phillipa K Dicka w 1966 roku. Wyreżyserował go Paul Verhoeven, z udziałem Arnolda Schwarzeneggera i Sharon Stone. Akcja filmu rozgrywa się w przyszłości, w roku 2084, i opowiada historię Quaida, pracownika budowlanego, który zmaga się z niepokojącymi snami o Marsie, który jest obecnie w stanie oblężenia.
Quaid postanawia, by firma specjalizująca się w tego typu zabiegach wszczepiła mu w pamięć wspomnienie wakacji i jako specjalny tajny agent decyduje się na wykreowane wspomnienie wyprawy na Marsa. Implantacja pamięci nie powiodła się z powodu stłumionych przez Quaida prawdziwych wspomnień z podróży o tym samym charakterze, więc firma wymazuje to wspomnienie z umysłu Quaida i odsyła go do domu.
W drodze do domu Quaid zostaje zaatakowany i zabija swoich kolegów, a to początek długiej i krwawej przygody, podczas której Quaid nigdy nie jest pewien, czy śni, doświadcza rzeczywistości, czy ogląda wszczepione wspomnienie. Ten film jest na wskroś zabawny i interesujący wizualnie, ze złożoną narracją, która wynosi go ponad najbardziej brutalne filmy science-fiction tego rodzaju. Film był wielkim hitem kasowym i do dziś pozostaje popularny, z imponującymi ocenami w Rotten Tomato i IMDB. Zdobył Oscara za najlepsze efekty wizualne i kilka nagród Saturn.
Nauka o śnie (2006)
Ten francusko-włoski film znany jest pierwotnie jako La Science des rêves, co w dosłownym tłumaczeniu po angielsku oznacza „naukę o snach”.Wyreżyserował go Michel Gondry, który wcześniej był odpowiedzialny za podobny projekt z Eternal Sunshine of the Spotless Mind.
Film śledzi francuskiego ekscentryka Stéphane'a, granego przez Gaela Garcíę Bernala, który jest zakochany w swojej sąsiedniej sąsiadce, granej przez Charlotte Gainsbourg, jednak nie jest w stanie nawiązać z nią kontaktu ze względu na jego niezwykłe zachowania, które wprawiają ją w zakłopotanie. Stéphane zamiast tego próbuje znaleźć klucz do nawiązania kontaktu z sąsiadem w jego świadomych snach, ale jego marzenia i rzeczywistość zaczynają się nakładać, tak że nie jest pewien, czy jego sąsiad naprawdę odwzajemnia jego uczucia, czy tylko w jego snach.
Sceny w filmie również stają się niejasne dla widzów, więc podobnie jak Stéphane nie jesteśmy pewni, które sceny mają być rzeczywistością, a które opierają się na świadomych snach i wyobrażeniach bohatera. Film ten został ogólnie dobrze przyjęty przez krytyków i publiczność, choć pod względem sprzedaży wypadł znacznie lepiej na arenie międzynarodowej niż w Stanach Zjednoczonych. Wiele osób uważa, że film jest trudny do zrozumienia lub wyjaśnienia z powodu nieco niespójnej narracji. Jednak emocje i piękna grafika sprawiają, że film jest wyjątkowym dziełem filmowym.
Świadomy sen (2017)
Ten film to południowokoreański thriller science fiction, który został napisany i wyreżyserowany przez Kim Joon-sung. Historia opowiada o Dae-ho, młodym ojcu i dziennikarzu śledczym, którego syn zostaje uprowadzony w wyniku, jak sądzi, aktu zemsty za ujawnione przez niego korupcje. Po trzech latach bez żadnych wskazówek co do miejsca pobytu syna, Dae-ho wyrusza w podróż odkrywczą, używając technik świadomych snów jako sposobu na ujawnienie ukrytych wspomnień, które mogą pomóc mu zlokalizować syna.
Odzyskiwanie świadomego snu jest formą terapii, którą prowadzi jeden ze starych przyjaciół Dae-ho i wspólnie odkrywają ważne znaleziska, które kierują ich na trop, by dowiedzieć się, gdzie przetrzymywany jest zaginionego chłopca. Po drodze w świadomych snach Dae-ho wielokrotnie pojawia się nastolatek, którego jest w stanie wyśledzić w rzeczywistości. Okazuje się, że tajemniczy nastolatek odkrył, jak wejść w świadome sny innych ludzi, co otwiera świat możliwości poznania prawdziwej prawdy o tym, co stało się z jego synem. Film był znany z inspiracji „Incepcją” i prawdziwymi świadomymi marzeniami scenarzysty i reżysera. Został źle przyjęty w Korei Południowej i stracił pieniądze w kasie. Wielu krytyków zgadza się, że film jest w najlepszym razie przeciętny, chociaż efekty specjalne i przedstawienie Dae-ho przez Go Soo sprawiają, że warto go obejrzeć.
Pobyt (2005)
Ten film to thriller psychologiczny napisany przez Davida Benioffa i wyreżyserowany przez Marca Forstera. W roli Ryana Goslinga jako Henry'ego Lethama, który rozbija swój samochód na Moście Brooklińskim i odchodzi bez szwanku. Następnie śledzimy Henry'ego, który uczęszcza na terapię z psychiatrą Samem Fosterem, granym przez Ewana McGregora, gdzie Henry przyznaje, że ma wyrzuty sumienia, poczucie winy i paranoję, a także jest w stanie przewidzieć przyszłość.
Sam staje się podejrzliwy wobec Henry'ego, ponieważ wiele z tego, co mówi, nie ma sensu, i spędza czas próbując odkryć prawdę o tym, co się naprawdę dzieje; jednak powtarza narracje, które są surrealistyczne i jak ze snu. Chwilę przed 21. urodzinami Henry'ego Sam dowiaduje się, że ulubiony artysta Henry'ego popełnił samobójstwo na Brooklyn Bridge w swoje własne 21. urodziny i zdaje sobie sprawę, że Henry planuje naśladować ten ostatni akt. Odnajduje Henry'ego na Moście Brooklińskim, gdzie Henry stwierdza, że wie, że świat jest snem, zanim wyceluje w siebie i pociągnie za spust.
Film następnie powraca do wcześniejszej sceny wypadku samochodowego na Moście Brooklińskim, aby odkryć, że Henry został śmiertelnie ranny. Wtedy zdajemy sobie sprawę, że cała historia była snem Henry'ego w ostatnich kilku chwilach jego życia, gdy cierpiał z powodu winy ocalałego. Ten film pokazuje, w jaki sposób sny i rzeczywistość mogą się krzyżować i jak jedno może wpływać na drugie, sprawiając, że będzie to prowokujące do myślenia dla każdego, kto jest zainteresowany świadomym śnieniem. Większość krytyków filmu nie była pod wrażeniem, uznając go za niespójny i pretensjonalny. To była wielka porażka w kasie i nadal przemawia do mniejszości.